Stolica Andaluzji – Sewilla, określana mianem miasta maryjnego, jest słynna na całym świecie ze szczególnych obchodów Świąt Wielkanocnych – znanych w Hiszpanii jako Semana Santa. Co roku przyciągają one do Andaluzji dziesiątki tysięcy turystów z całego świata.
Cofradías, czyli bractwo
Tradycja organizacji codziennych procesji w ramach Semana Santa w Sewilli sięga XVI w. Wtedy to kardynał Fernando Niño de Guevara zarządził, żeby lokalne cofradías przygotowywały w tamtejszej katedrze estación de penitencia, czyli procesję pokutną, mającą uczcić święta wielkanocne.
Zastanawiacie, czym są cofradías? To lokalne stowarzyszenia wiernych (osób świeckich i duchownych), których celem jest pielęgnowanie w społeczeństwie tradycji katolickich oraz rozwój kultu religijnego. W wielu przypadkach przynależność do tych bractw jest nieodłącznym elementem tradycji rodzinnych, przekazywanych kolejnym pokoleniom. Bractwa są odpowiedzialne za organizację obchodów wielu świąt religijnych, jednak w powszechnej opinii najmocniej dały się zapamiętać właśnie z przygotowań do obchodów Semana Santa.
Każde bractwo odpowiada za różne zadania w konkretny dzień poprzedzający obchody Świąt Wielkanocnych. Ogromny rozmach procesji, które przechodzą ulicami miasta, a także fakt, że odbywają się one przez cały Wielki Tydzień, wymaga zaangażowania na długi czas przed nadejściem świąt. W okresie Wielkiego Postu dokładnie przygotowują oni trasę procesji, a także zajmują się pielęgnacją figur i budową platform, które będą brały udział w pochodach.
Przygotowania do procesji
Nazarenos są podzieleni na trzy grupy – ze świecami, z insygniami i z krzyżem. Najbardziej charakterystyczne insygnia to m.in.: cruz de guía (krzyż przewodni), banderas de pasos (flagi), estandartes marianos (sztandary maryjne). To właśnie Nazarejczycy są najbardziej charakterystyczną grupą spośród wszystkich osób idących w procesji (z wyjątkiem kapłanów). To za sprawą oryginalnego ubioru – noszą oni długie szaty i tzw. capirote, czyli maskę ze szpiczastym czepcem, która skutecznie zakrywa twarz. Ma ona charakter pokutny, a pełne pokrycie twarzy sprawia, że osoby oglądające procesję nie widzą, kto w niej idzie.
Istotną rolę do odegrania w całym wydarzeniu mają również tzw. costaleros, należący do poszczególnych bractw. Niosą oni na swych barkach paso – ogromną konstrukcję składającą się z ornamentalnego podestu z figurami przedstawiającymi świętą postać bądź scenę biblijną. Istotnym elementem każdej procesji są także tzw. akolici, czyli osoby, których rolą jest pomoc kapłanom. W trakcie procesji niosą oni zapalone świeczniki, które unoszą w trakcie przemarszu i opuszczają, gdy kordon się zatrzymuje. Część z nich niesie także charakterystyczne dla obrządków katolickich kadzidło. Natomiast przed nimi i przed paso znajdują się tzw. pertigueros – osoby trzymające srebrną laskę lub kij, za pomocą którego wydają polecenia akolitom.
Obchody w Sewilli
Mieszkańcy stolicy Andaluzji rozpoczynają obchody Semana Santa w Viernes de Dolores, czyli piątek poprzedzający Niedzielę Palmową – w tym roku będzie to dokładnie 31 marca. Istotnym elementem obchodów jest estación de penitencia, za organizację którego odpowiadają bractwa: Pino Montano (nazwa pochodzi od jednej z dzielnic), Pasión y Muerte (męka i śmierć), Cristo de la Corona (Chrystus od korony). Są to procesje, których uczestnicy odwiedzają przynajmniej jedną świątynię w trakcie przemarszu.
W celu celebracji tego dnia, wierni z różnych dzielnic podążają wytyczonymi trasami i dochodzą z powrotem do punktu wyjścia – w tym aspekcie nie różni się to od procesji, które znamy z Polski. Jednak każda z procesji odbywających się w Sewilli różni się od siebie istotnymi detalami, np. w dzielnicy Pino Montano mieszkańcy idą w procesji za figurami Jezusa z Nazaretu i Matki Bożej Miłości, natomiast w dzielnicy Triana, bractwo Pasión y Muerte wychodzi z postacią Chrystusa ukrzyżowanego, po czym dochodzi do kościoła św. Anny. Zaś z lokalnej katedry wychodzi bractwo Cristo de la Corona, które niesie przez centrum Sewilli XVI-wieczną figurę Chrystusa z koroną cierniową.
Kolejnego dnia Andaluzyjczycy obchodzą Sabado de Pasión (Sobota Męki Pańskiej). Na ulicach Sewilli można wówczas zobaczyć tzw. Cruz de Guía – krucyfiks niesiony przez jednego z braci na czele procesji. Pojawiają się wtedy pierwsze zespoły muzyczne z trąbkami i bębnami. Mieszkańcy Andaluzji uczestniczą także w uroczystościach Niedzieli Palmowej, upamiętniającej wjazd Jezusa do Jerozolimy.
Program Semana Santa przewiduje też procesje w każdy dzień tygodnia, począwszy od Lunes Santo (Wielki Poniedziałek). Procesje mogą rozpoczynać się po południu, a kończyć się nawet kilka godzin po północy następnego dnia. W Wielki Piątek (w Hiszpanii nazywany Viernes Santo) wraz ze wschodem słońca Hiszpanie zaczynają wspominać Mękę Chrystusa. Bractwo Macarena wychodzi o świcie z bazyliki La Macarena z postacią Matki Bożej Nadziei oraz z barokową figurą Señor de la Sentencia (Pan Jezus od wyroku), przedstawiającą Chrystusa skutego kajdanami.
W samą Niedzielę Wielkanocną (Domingo de Resurreción) procesje odbywają się także w ciągu dnia. O świcie bractwo Resurrección wychodzi z kościoła Santa Marina, niosąc figurę Zmartwychwstałego Pana Jezusa oraz baldachim, pod którym znajduje się Virgen de la Aurora (Matka Boża Jutrzenki). Całą procesję można podziwiać z bocznych sektorów, na których znajdują się m.in. miejsca do siedzenia, których zdobycie jest prawie niemożliwe bez odpowiednich znajomości, np. wśród członków poszczególnych bractw odpowiedzialnych za organizację przemarszu.
W Poniedziałek Wielkanocny w zdecydowanej większości miast nie widać już śladów po obchodach wielkiego tygodnia. Życie wraca do normy, na ulice miast powracają samochody i autobusy kursujące jak każdego innego dnia, a na wystawach sklepowych zaczynają królować kolorowe stroje do flamenco. Wszystko za sprawą Feria de Abril – festiwalu flamenco, który zaczyna się po obchodach Wielkanocy.
Semana Santa w Andaluzji
Inne miasta w Andaluzji również uroczyście świętują zarówno Semana Santa, jak i Wielkanoc. Podobnie jak w Sewilli, za organizację także odpowiadają bractwa. W mieście Huelva ważnym punktem jest Niedziela Palmowa. W Wielką Środę poświęca się uwagę kultowi maryjnemu. Tego dnia Hiszpanie modlą się w intencji Vírgen de la Victoria, Vírgen de la Esperanza (Matka Boża Zwycięska i Nadziei).
W mieście Jaén w Wielki Piątek odbywa się uroczysta procesja. Na ulicach pojawia się figura Nuestro Padre Jesús Nazareno (Nasz Ojciec Jezus Nazarejczyk) z długą bordową szatą, z krzyżem i koroną cierniową. W drugim co do wielkości mieście Andaluzji, Maladze, popularne są tradycyjne procesje z tzw. tronos (inne określenie dla pasos). Są to ogromne podesty, na których znajdują się figury świętych. W tej kwestii Malaga może się poszczycić trono z postacią Jezusa na osiołku, która niesiona jest w Niedzielę Palmową podczas tzw. procesji Pollinica (nazwa pochodzi od osiołka – pollino).
Procesje w Maladze
Malaga wyróżnia się jeszcze jednym elementem, niespotykanym w innych miastach, a mianowicie dywanami z rozmarynu na ulicach, po których przechodzą procesje. Dodatkowo w Wielki Piątek miasto wyłącza oświetlenie uliczne, by jego mieszkańcy mogli podziwiać blask świec niesionych w pochodzie. Procesje Wielkiego Tygodnia w Maladze organizowane są już od 500 lat, co czyni je równie wyjątkowymi, jak te odbywające się w Sewilli.
Naturalnie, procesje odbywają się w większości andaluzyjskich miast, bez względu na ich wielkość czy znaczenie dla regionu. Jeśli nie zawitamy do Sewilli czy Malagi, to możemy być pewni, że na Costa del Sol w okresie 24-31 marca, na pewno będziemy mieli możliwość obejrzenia obchodów Semana Santa na żywo.
Hiszpania przyciąga wzrok całego świata
Semana Santa, czyli Wielki Tydzień, jest tak popularny w Andaluzji, że rezerwację hotelu należy zrobić… pół roku wcześniej. Ceny pokoi są w tym czasie oczywiście wyższe. Nie tylko turyści zmierzają tłumnie na wybrzeże – sami Hiszpanie chętnie odwiedzają wówczas południe kraju.
Najlepiej mieć znajomych w Sewilli – pierwszym najbardziej obleganym mieście podczas Semana Santa. Jeśli któryś z naszych krewnych przynależy do bractwa, można nawet pomarzyć o miejscu siedzącym na trasie przemarszu procesji. Co bardziej majętni i zasłużeni obywatele mają wykupione siedzenia na trybunach, tzw. Los Palcos.
